رژ لب و تاریخچه آن

lip stick

Lipstick (French: Rouge à lèvres) or matte (French: Cosmétique) is a cosmetic product that contains pigments, coffee, oil, wax, and emollients that are used to apply color and texture to the lips. Different types of lipsticks are made. The use of lipstick dates back to 5000 years ago in ancient Iran.

رژ لب (به فرانسوی: Rouge à lèvres ) یا ماتیک (به فرانسوی: Cosmétique ) یک فراوردهٔ آرایشی است که حاوی مواد رنگی، قهوه، روغن، موم، و نرم‌کننده پوست است که برای مالیدن رنگ و بافت بر روی لب‌ها به‌کار می‌رود. انواع گوناگونی از رژ لب ساخته شده‌است. قدمت استفاده از رژ لب به ۵۰۰۰ سال پیش در ایران باستان باز می‌گردد.

رژلب یکی از ضروری‌ترین لوازم آرایشی برای خانم‌ها است و یکی از پرمصرف‌ترین لوازم آرایشی نیز محسوب می‌شود. جالب است بدانید که این وسیله آرایشی قدمتی دیرینه دارد. در این مطلب به بیان این موضوع می‌پردازیم که رژلب چیست و تاریخچه رژلب را مرور خواهیم کرد. تاریخچه‌ای که از تمدن باستان شروع می‌شود و با گذر از رویدادهای فراوان رژلب به سبک مدرن امروزی درمی‌آید.

رژلب چیست؟

اگر نگاهی به آرایش مدرن امروزی بیندازید، درخواهید یافت که اگرچه محصولات و روش‌ها پیشرفت چشمگیری داشته‌اند اما پایه و اساس آرایش هنوز هم به قوت خود باقی است. تا آنجا که به یاد داریم بشر از آرایش برای برجسته‌سازی خصوصیات ظاهری خود جهت اهداف مختلفی بهره برده است. این نکته در مورد رژلب هم صدق می‌کند. در پاسخ به این سوال که رژلب چیست باید تاریخچه آن را مورد بررسی قرار داد. زمانی از میوه توت به عنوان رژلب استفاده می‌شد و امروزه انواع متنوعی دارد. تغییرشکل این وسیله آرایشی در طول سال‌ها داستان جالبی دارد که باید روایت شود.

تمدن باستانی سومر

شکل آرایش ملکه پابی، ملکه شهر اور در دوران سومر

در تمدن باستان، آرایش نمادی از وضعیت بود و هم بانوان و هم مردان در اعمال آرایش افراط می‌کردند. صرف‌نظر از زیبایی‌شناسی، آرایش جنبه دارویی نیز داشت. مردم تمدن سومر اولین کسانی بودند که از رژلب استفاده کردند. این یعنی قدمت استفاده از رژلب به 3500 سال قبل از میلاد مسیح یعنی بیش از 5000 سال قبل برمی‌گردد.

اولین نفری که چهره او با اعمال رژلب ثبت شد «ملکه پابی» بود که در شهر اور سومر سلطنت می‌کرد. وی با استفاده از سنگ‌های صخره‌‌ای قرمز و سرب سفیدی که در صدف نگهداری می‌شد لب‌های خود را رنگی می‌کرد. دیگر رژلب سومری‌ها که استفاده گسترده‌ای داشت از مواد طبیعی مانند میوه‌ها، حنا، زنگ رس و البته حشرات ساخته شده بود. بانوان بین النهرین از جواهرات گرانبهای آسیاب‌شده برای افزودن رنگ و درخشندگی لب‌های خود استفاده می‌کردند. مردانی که امروزه از رژلب استفاده می‌کنند به سخره گرفته می‌شوند اما تعداد زیادی از این افراد نمی‌دانند که در سومر باستان بانوان و آقایان هر دو از رژلب استفاده می‌کردند.

مصر باستان

شاید مصری‌ها اولین مردمانی بودند که عشق به استفاده از رژلب در میان آن‌ها رواج داشت. استفاده از آن منحصر به اشراف نبود و مردم پایین‌دست نیز از رژلب استفاده می‌کردند. آن‌ها به طور رایج سایه‌هایی مانند سایه بنفش و سایه سیاه که چشم را خیره می‌کرد انتخاب می‌کردند. رژلب به جای آن‌که جنسیت‌محور باشد صرفاً جایگاه اجتماعی افراد را نشان می‌داد. رنگ‌های مخصوص لب عمدتاً به اعضای خانواده سلطنتی و رده بالا اختصاص داشت و سمبل کمال و اهمیت بود.

مصری‌ها رنگ را از منابع نسبتاً جالبی نظیر رنگ کارمین به دست می‌آوردند. رنگ کارمین از سوسک‌های حلزونی به دست می‌آید و امروزه در صنعت تولید رژلب مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاقه آن‌ها به رژلب تا حدی بود که از مواد خطرناکی مانند سرب و مخلوطی از برومین مانیب و یُد استفاده می‌کردند که منجر به بیماری‌های حاد و حتی مرگ می‌شد.

رژلب در یونان

برخلاف اهمیت اجتماعی که رژلب در مصر داشت، در یونان قضیه کاملاً برعکس بود. در یونان باستان از بانوانی که رژلب مصرف می‌کردند استقبال نمی‌شد. بر خلاف مصری ها و سومری ها، زنان یونانی اعتقادی به آرایش در ملا عام نداشتند و فقط فاحشه‌ها و هنرمندان از رژلب استفاده می‌کردند. اگر فاحشه‌ای بدون رنگ لب مخصوص دستگیر می‌شد طبق قانون یونان به دلیل خودنمایی به عنوان یک خانم مورد مجازات قرار می‌گرفت! آن‌ها باید رنگ قرمز را به لب خود اعمال می‌کردند.

تأثیر یک دانشمند مسلمان بر روی تاریخچه رژلب

در ژاپن نیز بانوان از آرایش ضخیم و رژ لب‌های تیره‌ای استفاده می‌کردند که از قیر و موم به دست می‌آمد. حدوداً 9 سال پس از میلاد مسیح، یک دانشمند عرب که ابوالکاسیس نام داشت اولین رژ لب را اختراع کرد و بدین شکل در تاریخچه رژلب فردی تأثیرگذار بود. ابوالکاسیس که به الزهراوی هم مشهور است یک عرب جراح، شیمی‌دان و فیزیک‌دان مسلمان بود. وی در کتاب خود به نام التصریف یک فصل را به زیبایی اختصاص داد. از ابوالکاسیس به عنوان پدر زیبایی‌شناسی مدرن یاد می‌شود. او لوازم زیبایی را به عنوان شاخه‌ای از پزشکی در نظر گرفت که طب زیبایی نام دارد.

رابطه رژ لب و فحشا در قرون وسطی

با ظهور مسیحیت و باورهای پاک‌دین‌ها، کلیسا استفاده از رژلب‌ها یا هر آرایشی را محکوم کرد. لب‌های قرمز نماد شیطان‌پرستی تلقی شد و بانوانی که از رژلب استفاده می‌کردند مظنون به جادوگری و سحر بودند. صرف نظر از زنان خیابانی، هیچ بانوی محترمی با لب‌های رنگی در ملأ عام حاضر نمی‌شد. اما استفاده از مرهم لب رواج داشت و قابل قبول بود. از این رو بانوان رنگ‌هایی را با آن مخلوط می‌کردند و از هر ترفند مخفیانه‌ای برای قرمزتر نشان دادن لب‌ها استفاده می‌شد. آن‌ها گاهی لب‌های خود را گاز می‌گرفتند تا به رنگ قرمز درآید.

ظهور دوباره رژلب در زمان سلطنت ملکه الیزابت در قرن شانزدهم میلادی

در بریتانیا، شروع سلطنت ملکه الیزابت در انگلیس موجب ظهور دوباره رژلب شد. او به پوست سفید و لب‌های قرمزش مشهور است اما در آن برهه هنوز استفاده از رژلب محدود به بانوان اشرافی یا بازیگران زن و مردی بود که بر روی صحنه حاضر می‌شدند. حدود 3 قرن پس از ملکه الیزابت استفاده از رژلب به بازیگران و روسپی‌ها محدود بود. آن زمان از ترکیب سنگ سرب سفید، سرکه، آرسنیک، هیدروکسید و کربنات برای آرایش صورت استفاده می‌شد و قبل از اعمال این مواد ابتدا سفیده تخم مرغ به صورت می‌زدند. به عقیده عده‌ای ملکه الیزابت اول بیش از اندازه از مواد فوق‌الذکر استفاده می‌کرد و مرگ ناگهانی او نیز به دلیل مسمومیت با فلزات سنگین بود.

سال 1884؛ تولید اولین رژلب تجاری

در تاریخچه رژلب، سال 1884 سال مهمی است. بعد از ابوالکاسیس که فهمید راز جامد شدن رژلب چیست، در سال 1884 یک شرکت فرانسوی به نام گوئرلین که در تولید عطر فعالیت می‌کرد به اولین شرکت در تولید رژلب تبدیل شد. رژلب‌های این شرکت از چربی آهو، موم و روغن زیتون ساخته شد که پس از تولید در یک کاغذ ابریشمی پیچیده می‌شد. رژ لب این شرکت از نوع رژلب مایع بود.

سال 1915؛ تولید اولین روژلب محفظه‌دار

در سال 1915 رژلب در ظروف استوانه‌ای توسط موریس لِوی اختراع شد تا حمل این وسیله آرایشی آسان شود. بدنه این ظرف استوانه‌ای شبیه به گلوله تفنگ بود که نحوه استفاده از رژلب را نیز تحت تأثیر قرار داد. حالا به جای استفاده از براش برای اعمال رژلب، فرد می‌توانست به طور مستقیم با استفاده از لوله استوانه‌ای آن را به لب خود اعمال کند. این محفظه استوانه‌ای مانند رژ لب‌های امروزی چرخ گردان نداشت. این رژلب به شکل مرهم، مایع و چوبی در دسترس بود و ماندگاری طولانی داشت و بسیار محبوب شد. در این زمان رژلب طعم‌دار هم اختراع و مشهور شد. مشهورترین رژلب طعم‌دار، رژلب با طعم گیلاس بود.

دهه 1920؛ تولید اولین رژلب با لوله چرخشی

در سال 1920، رژلب یک جایگاه دائمی در زندگی روزمره بانوان پیدا کرد. در سال 1923 جیمز بروس میسون موفق به اختراع رژلب با لوله چرخشی شد و رژلب‌های امروزی که همه آن را دیده‌ایم به ما هدیه داد. بازیگران فیلم‌های بی‌صدا به عنوان نمادهای مد روز از رژلب استفاده و مردم نیز به لب‌های تیره خود رنگ و جلا می‌بخشیدند. آلویی، بادمجانی، گیلاسی، قرمز تیره و قهوه‌ای رنگ‌های مورد علاقه در این دوران بود. در این برهه رژلب ارزان بود و به تولید انبوه رسید. روزنامه‌ها بانوان را به استفاده از رنگ‌های شیک تشویق و بانوان نیز از این رویه استقبال می‌کردند.

در این دهه شابلون لب نیز توسط هلنا روبنشتین اختراع شد که بانوان را قادر می‌ساخت تا به لب‌های خود شکل کمان کوپید دلخواه خود را بدهند. کمان کوپید خدای عشق شهوانی بود و به قوس دوبخشی لب بالایی انسان گفته می‌شود. در دهه 1920 نخستین جنبش فمینیسم نیز شکل گرفت و بانوان حقوق بیشتری را از جامعه طلب کردند. رژلب در این زمان به سمبل فمینیسم تبدیل شد.

دهه 1930؛ راز حفظ محبوبیت در زمان بزرگترین رکود اقتصادی تاریخ رژلب چیست؟

دهه 1930 با بزرگترین رکود اقتصادی تاریخ همراه بود و روح بسیاری از جوامع افسرده بود. اما عشق به استفاده از رژلب تحت تأثیر این افسردگی قرار نگرفت. یک نظرسنجی نشان داد که 50 درصد از دختران نوجوان بر سر مسئله رژلب با والدین خود نزاع می‌کردند. در این دوره رژلب با روکش‌های ظریف و مات فروخته می‌شد. کارخانه مکس فاکتور شروع به فروش برق لب کرد و برق لب که تا آن زمان در انحصار هنرپیشه‌های هالیوود بود به سرعت در میان توده مردم طرفدار پیدا کرد.

به دلیل رکورد اقتصادی، رژلب یک وسیله لوکس قابل دسترسی در آن دوران به شمار می‌رفت. رنگ‌های قهوه‌ای، قرمز تیره، نارنجی و تمشکی از سایه‌های موردعلاقه این دوره به شمار می‌رفتند.

دهه 1940؛ سایه جنگ جهانی بر روی آرایش بانوان

با گذر از خطرات جنگ جهانی دوم، بانوان در دهه 1940 مشاغل پرزحمتی را در کنار آقایان در خط مقدم جنگ برعهده داشتند. تأمین منابع به مشکل خورد و رژلب هم از این قاعده مستثنی نبود. لوله‌های فلزی رژلب موقتاً جای خود را به پلاستیک و کاغذ دادند. به خاطر کمبود مواد، آرایش در این برهه خلاقانه دنبال شد. بانوان از قرمزترین سایه‌ها برای لب‌ خود استفاده می‌کردند تا روحیه خود را در زمان تلخ جنگ تقویت کنند. رژلب اَمِریکن بیوتی مشهورترین سایه قرمز آن برهه لقب گرفت.

دهه 1950؛ تأثیر ظهور ستاره‌های مطرح هالیوود بر تاریخچه رژلب

در این دهه ستاره‌های هالیوودی نظیر گریس کلی، مَریلین مونرو، آدری هپبورن و الیزابت تیلور شهرتی جهانی پیدا کردند. بانوان می‌خواستند مانند ستاره‌های هالیوودی محبوب خود به نظر برسند و رژلب از همیشه مشهورتر شد. لب‌های قرمز پررنگ مَریلین مونرو و الیزابت تیلور به سرعت در میان بانوان دهه 1950 باب شد. حالا تمامی جهان می‌دانستند که رژلب چیست. براساس تحقیق انجام شده در دهه 1950، 60 درصد از دختران نوجوان از رژلب استفاده می‌کردند.

ملکه الیزابت دوم سایه دلخواه جشن تاج‌گذاری خود را خلق کرد. این سایه توسط شرکت کلارین، برند تجاری مورد علاقه ملکه ارائه شد و بالمورال نام گرفت. این رژ لب همرنگ لباس تاج‌گذاری ملکه بود.

همچنین در این برهه، شرکت هازل بایشاپ رژلب ضدبوسه را به گونه‌ای موفقیت‌آمیز تولید کرد و سپس شرکت رولون رژلب ضد لک را ساخت. پس از ساخت این دو رژلب بود که تولید رژلب جنبه رقابتی به خود گرفت.

دهه 1960 و 1970؛ منظور از لیپ اسماکر در رژلب چیست؟

در این دهه رژلب از هنرها و فرهنگ‌های مشهور الهام گرفت و صحنه مُد جایگاهی برای ارائه سایه‌های متنوع رژلب شد. در سال 1973 شرکت آرایشی بونی بِل از لیپ اسماکر رونمایی کرد که یک رژلب طعم‌دار بود. این رژلب به شدت میان جوانان محبوب شد.

دهه 1980

در دهه 1980 بود که مفهوم الگوی پوشش برای قدرت برای اولین بار مطرح شد و لب‌های قرمز پررنگ بار دیگر پدیدار شدند. در این دوره توجه زیادی به تطبیق رنگ لباس و رنگ لب معطوف شد. لب‌های صورتی دلربا به یکی از رنگ‌های مورد علاقه در مهمانی و رقص تبدیل شد. لب‌های گوت نیز در دیگر فرهنگ‌ها رواج یافت.

دهه 1990

در این دوره آرایش به شکل ساده‌ای دنبال شد. مردم بیشتر و بیشتر نسبت به مسائل محیطی و نیاز به لوازم فاقد مواد شیمیایی آگاه شدند و استفاده از فرمول‌های طبیعی برای تولید رژلب رواج یافت. تتوی لب در این دوره شهرت پیدا کرد. اما اگر متولد دهه 90 باشید خط‌های لب را به یاد می‌آورید؛ خط‌های تیره لب با رژلب روشن! برندهای تجاری مَک و اِربَن در این دوره ظهور کردند.

دهه 2000

دهه 2000 آخرین دهه‌ای است که به آن می‌پردازیم. دهه 2000 در انحصار بریتنی اسپیرز، کریستینا آگیلرا و پاریس هیلتون بود. بار دیگر براق بودن و برق لب به سبک مورد علاقه آرایشی تبدیل شد. حالا دیگر طیف متنوعی و دیوانه‌واری از رنگ‌ها و فرمول‌های رژلب در میان عموم خودنمایی می‌کرد. براساس نتایج یکی از تحقیقات، بانوان در ایالات متحده آمریکا به طور میانگین 3500 دلار در طول دوره زندگی خود رژلب خریداری می‌کردند.

فرق ماتیک با رژلب چیست؟

بعد از پاسخ به این سوال که رژلب چیست و چه تاریخچه‌ای دارد حالا به سؤالی دیگر پاسخ می‌هیم. رژلب چه فرقی با ماتیک دارد؟ در واقع هیچ تفاوتی میان ماتیک و رژلب وجود ندارد. ماتیک واژه‌ای است که قدیمی‌ها از آن به جای رژلب استفاده می‌کردند.

سوالات متداول