در این مقاله می‌خوانید:

در این مقاله می خوانیم پارابن چیست چرا در محصولات پوستی به کار می رود و عوارض پارابن برای پوست و بدن چیست . هم چنین نتایج آخرین پژوهش ها و تحقیقات درباره سرطان زایی و اثر هورمونی پارابن ها را با شما به اشتراک خواهیم گذاشت

پارابن ها یکی از پراستفاده ترین مواد نگه دارنده در محصولات مراقبت شخصی هستند که به منظور جلوگیری از رشد باکتری ، قارچ و دیگر میکروب ها در بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی به کار می روند . در سال های اخیر بحث فراوانی در خصوص استفاده یا عدم استفاده از این مواد بین دانشمندان ، سازمان های پژوهشی و سازمان های تنظیم کننده مقررات ایمنی محصول وجود داشته است . در این مقاله به این سوالات پاسخ می دهیم :

آیا واقعا پارابن ها مضرند ؟ مضرات احتمالی پارابن ها برای سلامت مصرف کننده و محیط زیست چیست ؟

پارابن چیست و چرا در محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می شود ؟

همان طور که گفتیم پارابن ها در برابر طیف وسیعی از میکروارگانیزم ها فعال اند اما مکانیزم عملکرد آن ها هنوز به طور دقیق مشخص نیست . به نظر می رسد پارابن ها با ایجاد اختلال در فرایندهای غشایی یا اختلال در ترکیب DNA و RNA یا از طریق برخی آنزیم های کلیدی مانع از رشد باکتری ها می شوند . مثلا پروپیل پارابن که اثر ضدباکتری قوی تری نسبت به متیل پارابن دارد ، قدرت انحلال بیشتری در غشای باکتری دارد و اغلب مطالعات صورت گرفته درباره اثر ضدباکتریایی پارابن ها به نحوی با غشای باکتری مرتبط بوده اند .

پارابن ها عموما استرهای پاراهیدروکسی بنزوئیک اسید هستند که معمول ترین آن ها عبارت اند از : متیل پارابن E218 ، اتیل پارابن E214 ، پروپیل پارابن E216 ، بوتیل پارابن و هپتیل پارابن E209 .

پس از این مقدمه کوتاه به سراغ عوارض جانبی پارابن می رویم .

مضرات احتمالی پارابن

چرا احتمالی ؟ چون اغلب مطالعات صورت گرفته در خصوص مضرات پارابن پژوهش هایی هستند که در آن ها تنها اثر یک نوع خاصِ پارابن در یک نوع خاص از محصول(مثلا فقط در شامپو یا فقط در کرم ها) بررسی شده و بر اساس همین مطالعات پارابن ها نسبتا سالم و بی خطر هستند . چرا نسبتا ؟ چون همین مطالعات ارتباط ناچیزی بین پارابن و سیستم غدد درون ریز و به طور خاص هورمون استروژن را نشان داده اند . به هر حال از آن جا که انواع پارابن در طیف گسترده ای از محصولات به کار می رود مطالعات بیشتری برای ارزیابی اثر تجمعی و انباشت پارابن ها در طولانی مدت موردنیاز است .

پارابن و سرطان سینه

در حال حاضر شواهد به حد کافی قوی وجود ندارد که ثابت کند محصولات حاوی پارابن سرطان زاست .بررسی های صورت گرفته توسط انجمن سرطان آمریکا ACS و سازمان غذا و دارو FDA نشان داده در حال حاضر سطح پارابن موجود در محصولات آرایشی و بهداشتی خطرناک نیست . در سال ۲۰۰۵ یک بررسی نتیجه گرفت به لحاظ بیولوژیکی غیرمحتمل است پارابن بتواند ریسک سرطان های مرتبط با استروژن را افزایش دهد و حتی در بدترین حالت تماس روزانه با این مواد مسلما کم خطرتر از فیتواستروژنی (استروژنِ گیاهی) است که هرروز از طریق رژیم غذایی دریافت می کنیم .

اما مطالعاتی هم هست که اثر تماس با پارابن ها در سرطان سینه نشان داده است :

NIH موسسه ملی سلامت در این مطالعه نتیجه می گیرد تماس طولانی مدت بوتیل پارابن با گیرنده های استروژنی و پروژسترونی در سلول های غیرسرطانی منجر به رفتاری مشابه با سرطانی شدن این سلول ها می شود .

مطالعه دیگری منتشر شده در همین سایت که در سال ۲۰۱۶ انجام شده نتیجه می گیرد متیل پارابن رشد سلول های سرطانی سینه را از طریق تحریک فعالیت TIC افزایش می دهد .

نتیجه مطالعه دیگری نشان داده در سطح مولکولی وقتی پارابن با گیرنده های استروژنی ترکیب شود منجر به تحریک سلول های بالقوه سرطانی و به تبع آن سرطانی شدن توده های پستانی می شود .

اثر استروژنی پارابن ها

آزمایشاتی که روی حیوانات انجام شده اثر استروژنی ضعیف پارابن ها را ثابت کرده است البته این مطالعات نشان داده اثرِ استروژنی بوتیل پارابن یک صدهزارم اثر استروژنی استرادیول است و این اثر در دوز ۲۵ هزار برابر آن چه در محصولات استفاده می شود ، مشاهده شده است . این مطالعات نشان می دهد پارابن ها ایمن هستند اما باز هم مطالعات دیگری مانند زیر نتایج متفاوتی را نشان می دهد :

این مطالعه نتیجه می گیرد پارابن ها به خصوص بوتیل پارابن موجب تغییر رفتار جنسی می شود .

مطالعه دیگری نشان داد فعالیت پارابن ها مرتبط با گیرنده های استروژنی است .

بررسی دیگری که در سال ۲۰۱۶ در خصوص خاصیت استروژنی اتیل پارابن و متیل پارابن انجام گرفته نتیجه می گیرد در جوامعی که در معرض سطوح بالای این دو ماده هستند بیماری های مرتبط با استروژن بیشتر دیده می شود .

ناباروری در مردان

اثبات شده پارابن ها روی تعداد و حرکت اسپرم ها – چه داخل و چه خارج بدن – اثر منفی می گذارد . البته این مطالعات مشخص نکرده اند دقیقا چه میزان تماس منجر به این اثر می شود .

پیری پوست و پارابن

یک بررسی با هدف تعیین اثر مصرف روزانه متیل پارابن روی پوست نشان داد پارابن ها توانایی تکثیر سلول های کراتینوسیت (سلول های تولیدکننده کراتین) را کاهش می دهد هم چنین ریخت شناسی سول را تغییر داده و ساخت نوع خاصی از کلاژن را کاهش می دهد .

مطالعه دیگری نشان داده واکنش پارابن روی پوست با اشعه UVB منجر به پیری پوست ، آسیب DNA و سرطان می شود .

محیط زیست و پارابن

به دلیل استفاده گسترده از پارابن ها ، در کشورهای توسعه یافته این ماده در خاک ، فاضلاب ، استخرهای شنا و گرد وغبار منزل (و خوشبختانه نه در آب آشامیدنی) یافت شده است .

این مطالعه متیل پارابن ها در بدن ماهی هایی از میشیگان ، نیویورک و فلوریدا و یک عقاب گر از میشیگان و در بدن گونه در حال انقراض آلباتروس ها یافتند .

سازمان ها و قوانین چه می گویند ؟

کمیته ملی سلامت مصرف کننده اروپا SCCS در سال ۲۰۱۳ اعلام کرده متیل پارابن و اتیل پارابن در غلظت حداکثر ۰٫۴ درصد برای یک استر و ۰٫۸ درصد برای استفاده ترکیبی مجازند . SCCS بوتیل پارابن و پروپیل پارابن را به شرطی برای استفاده در محصول مجاز می داند که غلظت این دو ماده در محصول نهایی از ۰٫۱۹ درصد فراتر نرود .

استفاده از ایزوپروپیل پارابن ، فنیلپارابن ،بنزیل پارابن و پنتیل پارابن توسط EU کمیسیون تنظیم مقررات ممنوع اعلام شده است .

با این حال FDA به دلایل زیر استفاده از پارابن ها را مجاز می داند : اول این که تمام مطالعات انجام شده روی حیوانات یا در غلظت های بسیار بالا منجر به نتایج قطعی و کافی برای رد کامل این نگه دارنده نشده است . دوم این که هنوز جایگزینی ایمن تر و ارزان تر برای پارابن ها وجود ندارد . این موضوع بسیار مهم است زیرا بسیاری از محصولاتی که ادعا می کنند فاقد پارابن هستند از نگه دارنده های مضرتری استفاده می کنند که  آزاد کننده فرمالدئید هستند .

تا این جا سعی کردیم هر دو رویکرد در خصوص این ماده را مطرح کنیم اما در نهایت این شما هستید که به عنوان مصرف کننده باید تصمیم بگیرید آیا محصولات حاوی پارابن را حذف کنید یا نه .  همان طور که اشاره شد FDA و بسیاری مراجع دیگر استفاده از پارابن ها را به میزانی که در محصولات به کار می رود ایمن و بی خطر می دانند .

اما اگر شما درباره مصرف پارابن ها نگرانید هنگام خرید کلیه محصولات مراقبتی پوست و مو انواع «فاقد پارابن» را انتخاب کنید و همیشه هنگام خرید لیست مواد تشکیل دهنده محصول را بررسی کنید . به خاطر داشته باشید ارگانیک بودن محصول لزوما به معنی فاقدِ پارابن بودنِ آن نیست چون برخی انواع پارابن منشا گیاهی دارند .

ویژگی‌های متیل پارابن چیست ؟

متیل پارابن ، استر ۴- هیدروکسی بنزوات است که از اتصال و تراکم گروه کربوکسی متعلق به اسید ۴-هیدروکسی بنزوئیک با متانول حاصل می شود.

این ماده رایج ترین ماده نگهدارنده ضد میکروبی در لوازم آرایشی است و به طور طبیعی در برخی  میوه ها خصوصاً در زغال اخته، تمشک و همچنین در فرمون حشرات و گیاه شاهی وجود دارد.

پودری سفید رنگ با بوی ضعیف است که در PH 3 تا ۸ فعال و پایدار است و در مرطوب‌ کننده‌های پوست، شامپو، سایه ‌چشم، کرم‌های ضد آفتاب، محصولات مراقبت از مو،  لوسیون ها ، محصولات اصلاح صورت و بدن و همچنین متیل پارابن در خمیر دندان بغیر کرم  نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

این ماده که نپاژن نیز نامیده می شود یک ماده نگه‌دارنده با فرمول شیمیایی CH_۳(C_۶H_۴(OH)COO) است. متیل پارابن به دلیل داشتن خواص ضد قارچی در بسیاری از لوازم آرایشی و محصولات مراقبت شخصی مورد استفاده قرار می گیرد. به عنوان متابولیت گیاهی ، نگهدارنده مواد غذایی ضد میکروبی ، ماده محافظت کننده سیستم عصبی و ضد قارچ مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده در مشروبات الکلی و نوشیدنی ها به عنوان عامل آنتی باکتریال ، نگهدارنده و طعم دهنده استفاده می شود.

عوارض و خطرات متیل پارابن

در رابطه با ایمنی این ماده موارد ضد و نقیضی وجود دارد ولی FDA  آنرا ماده ای ایمن برای کاربرد در محصولات مراقبت شخصی و مواد غذایی در نظر می گیرد.

به راحتی از طریق دستگاه گوارش و پوست جذب بدن شده و به پارا هیدروکسی بنزوئیک اسید هیدرولیز می شود و بدون تجمع در بدن به سرعت از طریق ادرار دفع می شود. بنابراین مصرف خوراکی این ماده برای انسان ها و حیوانات غیر سمی است. این ماده به سرعت توسط باکتری‌های موجود در خاک متابولیزه شده و بطور کامل زیست تخریب پذیر است.

برای افراد با پوست نرمال نیز این ماده غیرتحریک کننده و غیر حساسیت را است ولی مطالعات مختلف نشان داده است که مصرف محصولات حاوی متیل پارابن بر روی پوست ممکن است با UVB واکنش داده و منجر به تسریع روند پیری پوست و آسیب DNA شود.

به نظر می رسد تأثیرات مستقیم متیل پارابن (و سایر پارابن ها) بر بدن انسان مربوط به سیستم غدد درون ریز باشد که هورمون‌های بدن را تنظیم می کنند و برای حفظ سلامتی حائز اهمیت هستند. خطر بالقوه متیل پارابن این است که می تواند بر سیستم غدد درون ریز و در نتیجه هورمون‌های بدن تأثیر بگذارد، بنابراین  می تواند متابولیسم و سایر عملکردهای بدن را تحت تاثیر قرار دهد.

علاوه بر این ، تصور می شود متیل پارابن تا حدی عملکرد هورمون استروژن را تقلید می کند بنابراین می تواند عملکرد طبیعی بدن را مختل کند.

مطالعات در مورد سمیت این ماده در حیوانات نشان می دهد که مصرف متیل پارابن به صورت خوراکی و تزریقی کاملا غیر سمی است و در هیچ مطالعه ای تاکنون اثرات موتاژن و سرطانزایی این ماده مشاهده نشده است.